Ý Nghĩa Bát Bảo Cát Tường Trong Phật Giáo Tây Tạng

Bát bảo cát tường (S. Aṣṭamaṅgala; Tib. བཀྲ་ཤིས་རྟགས་བརྒྱད་, bkra-shis rtags-brgyad) là một bộ tám biểu tượng của sự may mắn được tìm thấy trong Phật giáo và truyền thống Ấn Độ khác, chúng thường được dùng làm đồ trang trí tại các tu viện hoặc nhà ở. Trong truyền thống Phật giáo Tây Tạng xác định những biểu tượng này là Hóa thân của Đức Phật. Tám biểu tượng đó là:

1. Bánh xe Pháp (S. Suvarṅacakra; Tib. ཆོས་ཀྱི་འཁོར་ལོ་, chos kyi ‘khor lo)  tượng trưng cho những lời dạy của Đức Phật và là nguồn gốc của giá trị tinh thần, sự giàu có, từ bi và giải thoát. Tứ diệu đế được ghi lại trong Dhammacakkappavattana Sutta, có nghĩa là “Kinh Chuyển Pháp Luân” (Bài thuyết pháp đầu tiên của Đức Phật).
“… Khi đó, các vị Phạm Thiên Vương nói kệ khen Đức Phật rồi đều bạch rằng: Cúi mong đức Thế-Tôn chuyển pháp luân làm cho tất cả thế gian các hàng Trời, Ma, Phạm, Sa môn, Bà la môn đều được an ổn mà được độ thoát…” [1]
Ngoài ra, Bánh xe Pháp thường được mô tả là có tám nan tượng trưng cho Bát Chánh Đạo.

2. Cây dù quý báu (S. Sitātapatra; Tib.  གདུགས་མཆོག, gdugs mchog ) hay chiếc ô (lọng) thiêng liêng biểu tượng cho sự bảo vệ khỏi các thế lực có hại hoặc bệnh tật. Giống như cách mà một chiếc dù che nắng bảo vệ một người khỏi sức nóng của mặt trời, chiếc dù che quý báu bảo vệ một người khỏi bệnh tật, tổn hại và những trở ngại. Cũng vậy, như cây bồ đề là nơi tôn nghiêm mà từ đó Đức Phật thành đạo, thì chiếc lọng che nắng để mọi người tận hưởng bóng mát che chở từ chư Phật, chư đại Bồ tát và bậc thầy Guru tâm linh.

3. Chiếc bình châu báu (S. Nidhighaṭa; Tib. བུམ་པ་,  bum-pa) biểu tượng cho tuổi thọ, sự giàu có, dồi dào, sung túc và thịnh vượng, đáp ứng mọi mong muốn về tinh thần và vật chất của một người. Mỗi người đều có “cái bình đựng châu báu” trong mình, bởi vì chúng ta ai cũng có Phật tính rộng lớn như đại hải để đạt đến Phật quả.

4. Hoa sen (S. Padma, kamala; Tib.  པད་མེ་, pad-me, chu-skyes) tượng trưng cho lưỡi của Đức Phật. Biểu tượng nổi bật của Phật giáo, hầu hết các bức tượng và tác phẩm điêu khắc của các vị Phật và Bồ tát được miêu tả là ngồi trong tư thế thiền định trên một đài hoa sen. Trên thực tế các vị Phật và Bồ tát được cho là sinh ra từ hoa sen.
Hoa sen biểu thị cho sự thật và tinh khiết cũng như lòng từ bi và tất cả những đức tính hoàn hảo. Sự nở rộ của hoa sen tượng trưng cho đỉnh cao của vẻ đẹp và sự phong phú trong trạng thái của Phật quả, trạng thái vô song của cuộc sống.

5. Biểu ngữ chiến thắng (S. Kundadhvaja; Tib. རྒྱལ་མཚན་, rgyal-mtshan) tượng trưng cho kim thân của Đức Phật, biểu thị sự chiến thắng tất cả các bất đồng, bất hòa hoặc chướng ngại và đạt được hạnh phúc. Điều này có nghĩa là chúng ta có thể vượt qua những chướng ngại phát sinh từ ngũ uẩn và vượt qua bóng tối của tham, sân và si trong cuộc sống hằng ngày. Như tuyên ngôn của Đức Phật một lần nữa được mô tả trong Kinh Pháp Cú.
“Lang thang bao kiếp sống/ Ta tìm nhưng chẳng gặp,
Người xây dựng nhà này/ Khổ thay, phải tái sanh.”
“Ôi! Người làm nhà kia/ Nay ta đã thấy ngươi!
Ngươi không làm nhà nữa/ Ðòn tay ngươi bị gẫy,
Kèo cột ngươi bị tan/ Tâm ta đạt tịch diệt,
Tham ái thảy tiêu vong.” [2]
Nói cách khác, Phật giáo đồng nghĩa với chiến thắng và hoan hỷ, biểu ngữ chiến thắng là một tuyên bố thành công.

6. Song ngư vàng (S. Kanakamatsya; Tib. གསེར་ཉ་,  gser-nya) tượng trưng cho đôi mắt của Đức Phật, thể hiện sự không sợ hãi, tự do và giải thoát. Chúng ta có thể vượt qua đại dương đau khổ để đến bờ hạnh phúc của sự giác ngộ một cách không sợ hãi. Hành trình giác ngộ không bao giờ là một hành trình đơn độc, bởi vì chúng ta luôn tiếp nhận nguồn năng lượng trí tuệ của chư Phật và chư đại Bồ tát dẫn đường mở lối trên lộ trình giải thoát.

7. Nút thắt bất tận (S. Śrīvatsa; Tib. དཔལ་བེའུ་, dpal be’u) tượng trưng cho trí tuệ của Đức Phật. Biểu thị sự phụ thuộc lẫn nhau hoặc liên kết với nhau của các học thuyết và pháp, có nghĩa là sự bất khả phân của học thuyết Tánh không và Duyên khởi. Nó cũng đại diện cho bản chất của cuộc sống là bất sanh bất diệt, vô thủy vô chung. Những lời dạy của Đức Phật được kết tinh từ nguồn trí tuệ vô hạn và lòng từ bi vô biên, bản chất của sự thật là Nhất thể, tất cả chúng ta đều được kết nối trong một tấm vải cuộc sống được dệt đa dạng.

8. Vỏ ốc xà cừ (S. Śaṅkhavarta; Tib.  དུང་དཀར་གཡས་འཁྱིལ་, dung dkar gyas-‘khyil) trắng cuộn bên phải tượng trưng cho pháp âm sâu lắng, du dương của lời dạy Đức Phật. Trong Phật giáo, những bài pháp thoại là mang thông điệp truyền bá tư tưởng hướng thượng giải thoát của đạo giác ngộ, thông qua việc chia sẻ và đối thoại với mọi người. Bằng cách tiếp cận này chúng ta tạo ra một tầm nhìn sẽ đánh thức Phật tính bên trong con người hướng tới sự giác ngộ tối thượng.

Như vậy, tám biểu tượng cát tường được sử dụng rất phổ biến trong nghệ thuật và trang trí Tây Tạng. Chúng thường được vẽ trên các đồ vật Phật giáo linh thiêng, đồ nội thất bằng gỗ chạm khắc, đồ kim loại trang trí, đồ gốm sứ, tấm tường, thảm cũng như những vật phẩm cúng dường trong các tu viện Jokhang, cung điện Potala.v.v…, các biểu tượng thu hút dòng năng lượng tích cực của sự thịnh vượng và hài hòa trong đời sống thánh thiện.

Chú thích & Tài liệu tham khảo